Cây bàng ta

CÂY BÀNG TA

Cây bàng ta là cây cảnh đô thị tên gọi chung là cây bàng. Tên khoa học là Terminalia Special thuộc họ thực vật Combretaceae. Về nguồn gốc của cây bàng ta hiện nay vẫn đang là vấn đề trang cãi, có thể có nguồn gốc từ Ấn Độ, bán đảo Mã Lai hay New Guinea.

Cây bàng ta to cao, có đặc điểm riêng biệt là lá khá to, chính vì thế khi mưa sẽ tạo thành tiếng lộp độp đặc trưng. Là cây bóng mát, hình dáng bên ngoài là thế mạnh nên được sử dụng nhiều trong các trường học, công viên, cây cảnh sân vườn…Đây là loại cây thân gỗ lớn, có đường kính từ 40 – 80cm, có độ cao lên đến 35 mét, có màu nâu; với tán lá rông, to, mọc thẳng, đối xứng và cành nằm ngang.

Khi cây càng có tuổi thì tán lá lá trở nên phẳng hơn tạo thành hình dáng cái bát trải rộng. Cây bàng có lá to, màu xanh thẩm, bóng, hình quả trứng, dài từ 15 - 25cm, rộng từ 10 – 14cm; lá sớm rụng về mùa khô, vào khoảng tháng từ tháng 3 – 5, trước khi rụng lá chuyển sang màu đỏ ánh hồng hoặc màu nâu, do sắc tố như violaxanthin, lutein hay zeaxanthin.

Lá bàng chứa một số flavonoid (chẳng hạn kamferol hay quercetin) cũng như các chất tanin (như punicalin, punicalagin, tercatin), các chất saponin và phytosterol. Do chứa nhiều hóa chất nên lá và vỏ thân cây bàng còn được sử dụng trong nhiều nền y học cổ truyền khác nhau vào một số mục đích. Chẳng hạn, tại Đài Loan người ta dùng các lá rụng làm thuốc chữa một số bệnh liên quan tới gan.Tại Suriname, chè được làm từ lá bàng được dùng để chữa các bệnh như lỵ và tiêu chảy.

Người ta cũng cho rằng lá bàng có chứa các chất ngăn cản ung thư (mặc dù không thấy chúng thể hiện khả năng chống ung thư) và các đặc trưng chống ôxi hóa cũng như chống phá hủy bộ nhiễm sắc. Hoa bàng là loại hoa đơn tính cùng gốc với hoa đực và hoa cái mọc trên cùng một cây, có màu trắng xanh với đường kính khoảng 1cm, nhỏ, không cánh mọc trên các nách lá hoặc đầu cành.

Quả bàng hình bầu dục, dạng quả hạch dài 5 – 7cm, rông từ 3 – 4cm, khi non có màu xanh , sau chuyển sang màu vàng khi già và cuối cùng có màu đỏ khi chín, chứa 1 hạt. Tốc độ sinh trưởng và phát triển của cây bàng nhanh, là loại cây ưa sáng, tái sinh hạt và chồi tốt, dễ trồng, dễ chăm sóc, ít sâu bệnh. Cây bàng cho bóng mát, tán rộng, có thể trồng trên chậu tạo dáng khi cây còn nhỏ.    

Nhân giống cây bàng ta bằng cách trồng bằng hạt. Tuy nhiên quá trình ươm giống có thể kéo dài trng 10 tháng, có thể tưới nước mặn để kích thích hạt nảy mầm.

Thời gian tốt nhất để trồng cây là vào đầu mùa mưa hoặc mùa xuân, chính vì là cây bóng mát, rễ bám đất tốt dễ dàng ăn sâu xuống đất nên phát triển rất mạnh khi có điều kiện ban đầu tốt. Khi trồng cây ra không gian rộng hơn, làm sạch cỏ và làm tơi xốp đất xung quanh, sau đó đào hố sao cho to hơn bầu đất.

Phần trồng giữa hố và bầu cây thì bón lót bằng phân hữu cơ – đất hữu cơ trồng cây gồm: rơm mục, sơ dừa, tro trấu…đã được ủ oai và mục nát. Sau khi cho cây xuống hố đất thì lắp đất hữu cơ vào nén thật chặt để cây đứng thẳng, tiếp theo chống cọc cho cây không bị đổ ngã trước mưa gió.

Sau khi trồng xong tiến hành tưới đều, ướt đẫm phần đất xung quanh tạo độ ẩm cho đất mỗi ngày 1 - 2 lần vào buổi sáng và buổi chiều, kết hợp tưới lên thân và lá để làm mát cho cây. Khi trời nắng gắt thì không nên tưới, tùy vào thời tiết để điều chỉnh lượng nước và cường độ tưới thích hợp.
 

Tùy theo đường kính của tán cây mà bón phân hữu cơ từ 5 – 15kg/ cây, mỗi năm thực hiện 3 lần. Bón phân NPK theo định kỳ từ 2 -3 tháng/ lần, với lượng phân vừa đủ từ 50 – 100g/gốc tùy vào cây lớn nhỏ khác nhau. Tránh không nên bón phân quá gần gốc như thế sẽ làm chết cây. Thường xuyên làm vệ sinh dưới gốc cây, làm cỏ dại, vun gốc để cây được phát triển tốt hơn.